หมายเหตุ : สปอยล์เนื้อหานะครับ
เกณฑ์ทหาร / หน้าที่ / เสียสละ
ภาพลักษณ์การเกณฑ์ทหารในเรื่องนี้อาจจะดูเป็นด้านลบ
ในแง่ที่ว่า ถ้าจับได้ใบแดงก็ทำให้พี่น้องต้องพลัดพรากกัน
แม้จะมีคำว่า เป็นโอกาสได้รับใช้ชาติถ้าจับได้ใบแดง
แต่กับครอบครัวที่เหลือกันอยู่สองพี่น้อง
(ผมนับแบบนี้เพราะป้าของเอกก็มีลูกที่ต้องเลี้ยงดูเหมือนกัน)
และเอกเป็นผู้มีหน้าที่หารายได้จุนเจือครอบครัว
ถ้าให้เอกเลือกได้ เอกคงเลือกที่จะจับใบดำ
เพราะหน้าที่ที่บ้านยังมีอยู่ท่วมท้น
ถ้ามองอีกมุมหนึ่ง เราก็เห็นได้ว่าทหารเกณฑ์ก็เป็นการเสียสละในรูปแบบหนึ่ง
ไม่ว่าจะอาสาสมัครที่จะเป็น หรือเผอิญจับได้ใบแดง แล้วต้องไปเป็นก็ตาม
แม้ทหารเกณฑ์จะมีเบี้ยเลี้ยง แต่หนังก็เล่าออกมาอย่างชัดเจนว่า
มันไม่พอหรอกครับ เมื่อเทียบกับรายได้ที่เอกทำอยู่ในระบบเอกชน
การเสียสละของเอกจึงเป็นการเสียสละของครอบครัวเอกด้วยเช่นกัน
น้องต้องขาดพี่ชายช่วยดูแล และต้องรบกวนป้าซึ่งมีลูกสาวต้องเลี้ยงดูอยู่แล้ว
มาดูแลน้องของเอกอีกคน
ทั้งนี้ที่เล่ามาทั้งหมดในมุมของเอกและครอบครัว
การไปเป็นทหารเป็นผลเสียมากกว่าผลดี (ถึงได้เรียกว่าเสียสละ)
แต่ถ้ามองในมุมระบบ และประเทศชาติ อาชีพทหารเป็นอาชีพหนึ่งที่ขาดไม่ได้เช่นกัน
หนังอาจจะไม่ได้กล่าวไว้โดยละเอียด แต่ก็ทหารนั่นแหละที่รักษาความสงบในภาคใต้ อันเป็นจุดเกิดเหตุหลายอย่างในเรื่อง
ผมมองย้อนไปถึงเรื่อง Snowpiercer ที่รีวิวไว้ก่อนหน้านี้
บางทีในระบบก็ต้องมีคนเสียสละ เพราะถ้าไม่มีคนเสียสละเลย
ทั้งระบบก็อาจจะอยู่ไม่ได้เช่นกัน และระบบของประเทศเราก็มีทั้งระบบสมัครเป็นทหาร
และจับใบดำใบแดง ในกรณีที่มีคนสมัครไม่ครบนั่นเอง
หลังจากย่อหน้านี้ไปผมจะขอพูดถึงเรื่องจับใบดำและใบแดง
ในมุมมองที่ คนไม่อยากเป็นทหารแล้วต้องมาจับใบดำ/ใบแดง เหมือนกับที่หนังนำเสนอแล้วนะครับ
บทวิเคราะห์นี้ไม่ได้มีเจตนาจะบอกว่าเป็นทหารดีหรือไม่ดี จับได้ใบดำหรือใบแดง อันไหนโชคดีกว่ากัน
ผมเขียนตามเนื้อหาในหนัง คือ เอกซึ่งมีหน้าที่ที่ต้องดูแลน้องและหารายได้เลี้ยงครอบครัว
เอกจึงไม่ได้อยากจับได้ใบแดง เช่นเดียวกับน้องของเอกที่ไม่อยากให้เอกจับได้ใบแดงเช่นกัน
ดวง หรือ ไม่ใช่ดวง
แม้จะบอกว่าเป็นเรื่องของดวง แต่หนังก็นำเสนอชัดเจนว่า
เสี่ยมีอำนาจเพียงพอที่จะทำให้ลูกชายนักเลงของตนเอง รอดจากการเป็นทหาร
รวมไปถึง แฟนของเอกซึ่งพ่อแม่ติดสินบนให้กับเสี่ย เพื่อให้ช่วยเดินเรื่องให้จับได้ใบดำเช่นกัน
ฉากที่แฟนของเอกลุกขึ้นไปนั่งอีกแถว เป็นอะไรที่พีคสุดๆ
เพราะเหมือนเอกไม่รู้มาก่อนด้วยซ้ำ ว่าแฟนของตนจะรอดจากใบแดงแน่นอน
การจับใบดำของกลุ่มคนผู้มีอิทธิพลหรือติดสินบนไว้ก่อนแล้ว เลยเหมือนกับพิธีกรรมเฉยๆ
เพื่อให้กระบวนการคัดเลือกจบๆไป โดยที่ตนไม่ต้องเป็นทหาร
ลูกชายเสี่ยยังออกปากชวนแฟนของเอกไปปาร์ตี้กัน ตั้งแต่ยังไม่เริ่มกระบวนการด้วยซ้ำ
เพราะการจับได้ใบดำของคนกลุ่มนี้ มันไม่ใช่ดวง
ในขณะที่ของเอกนั้นขึ้นอยู่กับดวง แต่ก็ไม่ใช่ดวงทั้ง 100%
เพราะสัดส่วนใบดำจำนวนหนึ่ง ถูกจัดโควต้าให้กับกลุ่มคนที่ไปจับทีหลังไว้ก่อนแล้ว
เปอร์เซนต์ที่เอกจะได้ใบแดงเลยสูงขึ้น เพราะใบดำในกระป๋องมีลดลงนั่นเอง
สินบน/โอกาส
เราจะมองว่ากลุ่มคนที่ติดสินบน ชั่วร้ายมั้ย?
มันก็คงใช่แหละ เพราะมันเป็นการทุจริต คอรัปชั่น
และจากในเรื่องก็เห็นว่าเอาเปรียบคนอื่นอย่างเห็นได้ชัด
แต่เราลองย้อนกลับมามองในฝั่งของครอบครัวเอกกันบ้าง ป้าก็บอกให้เอกไปขอให้เสี่ยช่วย
น้องของเอกยิ่งแล้วใหญ่ ไปทุบรถเสี่ย เพื่อขโมยเงินมาติดสินบนเสี่ย
ที่จริงแล้วการกระทำเหล่านี้ก็ไม่ใช่สิ่งที่ดีเหมือนกัน
แต่ที่ไม่ได้ติดสินบน ไม่ใช่เพราะเป็นคนดี
แต่ไม่มีเงินที่จะติดสินบนต่างหาก
นั่นทำให้โอกาสของคนสองกลุ่มไม่เท่ากัน
กลุ่มที่มีเงินติดสินบน และเลือกที่จะติดสินบนก็ได้ไปอยู่ในกลุ่มใบดำ100%
ส่วนที่เหลือที่ไม่ติดสินบน ไม่ว่าจะด้วยความดี
หรือไม่มีโอกาส (ไม่มีเงิน)
ก็มาอยู่กลุ่มที่ใช้ดวงต่อไป
เมื่อต้องใช้ดวง สิ่งที่ทำได้ก็คือสวดมนต์ขอสิ่งศักดิ์สิทธิ์ บนบานศาลกล่าว
จะเห็นว่าทุกคนในหนังเรื่องนี้มีจุดมุ่งหมายเดียวกันคือใบดำ
(ก็แหงล่ะนะ เพราะถ้าอยากได้ใบแดงคงสมัครเป็นทหารไปเลย จะมาจับฉลากทำไมให้เสียเวลา)
How to win at checkers (every time)
หนังเรื่องนี้นอกจากชื่อ พี่ชาย My Hero แล้ว
ยังมีอีกชื่อนึงคือ How to win at checkers (every time)
หรือแปลว่าจะชนะหมากฮอสได้อย่างไร (ทุกครั้ง)
ซึ่งผมชอบทั้งสองชื่อนะ
พี่ชาย My Hero เป็นมุมมองของน้องของเอกที่มองพี่ตัวเองเป็นฮีโร่
สอนขี่มอเตอร์ไซค์ พาไปกินเบอเกอร์ในวันเกิด
ในอีกนัยยะนึง ยังเป็นฮีโร่ของประเทศชาติ (เสียชีวิตในหน้าที่)
……
ย้อนกลับมาดูที่การเล่นหมากฮอส
จะเห็นได้ว่าช่วงแรก น้องของเอกไม่เคยชนะเอกเลย
จนกระทั่งอ่านหนังสือหมากฮอส
นั่นคือการศึกษาหาข้อมูลมาอย่างดี
นั่นทำให้เรามั่นใจได้ว่า ในช่วงท้ายสุดของหนังที่น้องของเอกได้หมายเรียกเกณฑ์ทหารนั้น
น้องของเอกจะอยู่ในกลุ่มได้ใบดำชัวร์ๆ
แม้ว่าหนังจะไม่เฉลยว่าน้องของเอกจะทำอย่างไร
แต่เชื่อว่าเมื่อดูจนจบ คงไม่มีใครคิดว่าน้องของเอกจะจับได้ใบแดง
นั่นคือเหตุผลที่น้องของเอกจะชนะในเกมนี้เหมือนกับหมากฮอส
เพราะน้องของเอกไม่ได้คิดจะใช้ดวง
แต่น้องของเอกเลือกที่จะชนะ โดยไม่สนใจว่าใครจะสูญเสียหรือช่วงชิงอะไรมาจากใคร (บทพูดในหนังประมาณนี้)
เหมือนที่เล่าไว้ข้างต้น ถ้าน้องของเอกได้ใบดำ100% จำนวนใบดำของคนอื่นก็จะลดลง
บางทีที่หนังใช้คำว่า My Hero อาจจะเป็นเพราะเอกเป็นผู้เสียสละ
ทำให้น้องของเอกเห็นระบบทั้งหมด และเป็นผู้ชนะบนระบบนี้ (จับได้ใบดำ)
